Şubat 2025’de Retail Teknolojiler ekibimizden Serdar Ramazanoğlu ile Avrupa’nın en büyük perakende teknoloji fuarını ziyaret ettik. O günden beri aldığım notları paylaşamamış olmak içimde öyle bir sıkıntı peydahladı ki sormayın. Halk arasında epey popüler bir laftır “yediğin içtiğin senin olsun gördüklerini anlat” derler. Ben de görenlerden dinlemeyi, gördüklerimi anlatmayı, paylaşmayı seviyorum. Umarım paylaştıklarımla faydalı olurum, sizler de yorumlarınızla katkıda bulunursanız harika olur.

Perakende alanında çalışmaya başladıktan sonra ilk tanıştığım perakende teknoloji fuarı Newyork’da düzenlenen National Retail Federation (NRF) olmuştu. EuroCIS - The Leading Trade Fair for Retail Technology fuarı da Avrupa’nın ve dünyanın her tarafından perakendecilerin ve teknoloji firmalarının katıldığı çok güzel bir fuar organizasyonu. Etkinliğin hemen ardından da Retail Technology Awards (RETA) adlı bir ödül töreni düzenleniyor. Daha önce çalıştığım şirketlerde başvurduğumuz için değerlendirme sürecini yakından görme imkanım da oldu. Proje değerlendirme sürecini bu derece ciddiye alan çok az organizasyon vardır bunu net olarak söyleyebilirim. Aşağıdaki linkten bu sene kazanan perakende markalarını inceleyebilirsiniz: https://www.reta-europe.com/winners/

Self Servis Kasalar 

Fuarda perakende alanındaki en güncel teknolojileri görme imkanım oldu. EuroCIS’deki en öne çıkan çözüm self servis kasa çözümleri idi. Neredeyse katılan tüm firmalar bu konudaki çözümlerini farklı fonksiyonalite ve özelliklerle katılımcıların beğenisine sundular. Dünyada ve ülkemizde artan personel maliyetleri nedeniyle kasa noktalarındaki bu tür çözümler çok büyük önem kazandı. Karlılık kaygısındaki bütün perakende markaları bu çözümleri devreye alarak mağazalarındaki verimliliği artırmaya çalışıyorlar. Yapay zeka teknolojisini kullanarak self servis kasa noktalarındaki ve mağaza genelindeki fraud vakalarını tespit etmeye çalışan çözümler gördüm. Diğer yandan self servis kasada ürün barkodu okutmak yerine ürünü görsel tanıma teknolojisiyle sepete eklemeye izin veren çözümler de gördüm. Sergilenen demolara bakınca yol alındığını görüyorsunuz ama henüz yaygınlaştırma için biraz daha zaman var gibi görünüyor.

Robot Baristalar

Self Servis müşteri deneyiminin ilginç örneklerinden biri de robot baristalar. Son yıllarda teknoloji fuarlarında sıklıkla karşılaşıyorum. Bu tür prototiplerin bazıları çok havalı görünse de bazen yatırım maliyetlerinin yüksekliği ve düşük ROI’ler nedeniyle ne yazık ki yaygınlaşamıyor. Fakat bu tür robot baristaların yaygınlaşacağı muhakkak. Ben denk gelmedim henüz ama muhtemelen ticari olarak kullanımı da başlamış olabilir. İstediğiniz kahveyi seçip, ödemeyi yapıp kahvenizi alıyorsunuz. “Kahveniz hazır” diye bağırmadı benim incelediğim ama buraya kadar geldikten sonra barista gibi onu konuşturmak işin kolay kısmı olsa gerek.

Restoran ve Otellerde Self Servis 

Benzer çözümlerde bir başka deneyim örneği de restoran sektöründen. Bu tür bir deneyim zaten oldukça yaygınlaşmış durumda. Özellikle fast food restoranlarda siparişinizi artık bir kasiyere değil kiosk’lar üzerinden veriyorsunuz. Türkiye’de, özellikle yurt dışında hızla bu tür çözümler yaygınlaşıyor. Restoran sektörüne yakın bir başka örnek de otellerdeki check-in check-out kiosk’ları. Bu kiosklar ile oteller misafirlerine farklı bir deneyim sunma imkanına kavuşuyorlar. Çözümler birbirine benzese de ilgili çözümü bence farklılaştıracak olan sunduğu kullanıcı deneyimi (UX) olacak. Öyle güzel çözümler görüyorum ki gerçekten büyük bir problemi, gereksinimi tespit edip çözümü için bir ürün geliştirmişler. Bir fayda vaat ediyorlar ama harcadıkları dünya efor bir yana ne yazık ki deneyimi kabusa dönüştüren tasarımları ve kullanıcı arayüzleri ile bu ürünü pazara sunuyorlar. Bence arkadaki teknoloji, alt yapı, kabiliyetler ne kadar iyi olursa olsun müşteriler, kullanıcılar ön yüzde en iyi tasarımı ve deneyimi hak ediyorlar, bunu onlardan kesinlikle esirgememek gerekiyor. 

"UI Şaka Gibidir, Açıklamanız Gerekiyorsa, İyi Bir Şaka Değildir" 

Iconfinder 'ın kurucusu Martin L. çok güzel bir sözünü başlığa taşıdım çünkü iyi bir ara yüzün nasıl olması gerektiğini harika bir şekilde tariflemiş. Öyle bir ara yüz yapmalı ki kullanımı için izaha hiç gerek olmasın. Öyle karmaşık ara yüzler sunuluyor ki kullanıcılara deneyim gerçekten kaotik hale gelebiliyor. Bunun önüne geçmek için MARS TECHNOLOGY olarak geliştirdiğimiz ürünlerdeki ara yüz ve kullanıcı deneyimi tasarımına çok önem veriyoruz. Müşterilerimize sunduğumuz tüm çözümleri kendi içimizdeki UX profesyonelleriyle büyük emekler harcayarak geliştiriyoruz. En az teknolojiye harcadığımız emek kadar ön yüz kullanıcı deneyimine de efor harcıyoruz. Ürünü geliştiren ekiplerimizdeki product owner arkadaşlar o ekranı kullanan mağaza çalışanları kadar işi derinlemesine biliyor ve her adımı büyük bir özen ve dikkatle analiz ediyorlar. Sürekli müşterilerimizi proaktif bir dinleme modundalar ve en küçük bir geri bildirimi çok kısa sürede ürüne uygulayıp hızlıca yaygınlaşmasını sağlıyorlar. Self servis kasa, mağaza alışveriş deneyimi, mobil pos çözüm demişken ürün yerleştirmenin tam vaktidir diyor ve bizim Sellina ürünümüzün linkini de paylaşıyorum. Kiosk, tablet, mobil cihaz ve çift yönlü kasa donanımlarıyla mağaza alışveriş deneyimini mükemmelleştiren Sellina, farklı kullanım senaryolarında mağaza operasyonlarına ciddi bir verimlilik katıyor. Geri bildirimlerinizi, önerilerinizi dinlemekten memnuniyet duyarız. 

Akıllı Alışveriş Sepeti

Fuar izlenimlerimize devam edelim. İlgimi çok çeken çözümlerden biri de akıllı alışveriş sepeti idi. Güzel bir use case üzerinden uçtan uca bir gıda marketi alışverişini deneyimler gibi bir demoya katıldım. Buradaki en önemli hedeflerden biri müşteriyi kanallardan bağımsız tek bir müşteri gibi görmek. Böylelikle müşteriyle mağaza içi alışveriş deneyiminde geçmişteki alışverileri ve online site davranışları da dikkate alınarak etkileşime geçilebiliyor. Online sitede daha önce aradığı bir ürün mağazada ilgili standa yaklaşınca alışveriş sepetinin ekranında öneri şeklinde görüntüleniyor. Müşterinin tüm mağaza içi rotası ona sunulan yeni nesil deneyimde önemli bir girdi aslında. Ürünleri sepetine attıkça arkada müşteri için özel öneri algoritmaları çalışıyor, kuponlar sunuluyor v.s. Online mağazalarda analitik pazarlama ve davranış bazlı anlık pazarlama aktivitelerine hepimiz alışığız ama fiziksel mağazada böyle bir deneyimi yaşamak da oldukça heyecan verici. Mağazalarda insani etkileşim giderek yerini daha makinalar, ekranlar üzerinden yürüyen bir etkileşime bırakıyor. Mağazaya gidip iki çift laf edip bildiğimiz yoldan alışveriş yapalım modu önümüzdeki yıllarda giderek tarihe karışacak gibi görünüyor. Mağazaya gelince başımıza dikilen satış temsilcilerinin yerini bize hoşgeldiniz deyip darlayan, peşimizi bırakmayan alışveriş asistanı robotlar alacak ileride. Olmayacak bir hayal gibi görünüyor katılıyorum ama hangi bu da olmaz dediğimiz başımıza gelmedi düşünün derim :) 

Dijital Etiketler

Yaklaşık 17 yıldır perakende sektöründe çalışıyorum, mağaza çalışanlarının en gıcık oldukları operasyon nedir diye bana sorsalar etiket operasyonu derim. Hele bizim gibi enflasyon nedeniyle sürekli fiyat güncelleme zorunluluğu olan ülkelerde gerçekten insanı yıldıran bir operasyona dönüşüyor bu konu. Mobil uygulamadan el terminali ile hızlıca etiket basabilmek mağazalar için candır, harikulade bir kazanımdır, bunu sektörü tanıyanlar da bilir. Mağazaların bu dertlerine deva olacak çeşitli boyutlardaki dijital etiketler çok zamandır piyasada satılıyor ama ilk yıllarda çok büyük yatırımlar gerekiyordu bu işler için. Şimdilerde düşen dijital etiket maliyetleri ve bu ekranların gelişen yönetim kabiliyetleri sayesinde çok hızlı şekilde dijital etiketlerin raflarda yer almaya başlayacağı muhakkak. Bir tuşla bütün mağazalardaki etiketleri anında güncelleyebilmek, pille çalışan ekranlarda dijital içerikleri yönetebilmek gerçekten muazzam bir verimlilik ve içerik pazarlama kabiliyeti sağlayabilir. Buna en çok kimlerin sevineceğini tahmin edersiniz. 

Retail Media Network 

Son üç yılda düzenlenen NRF fuarıyla ilgili yayınlanan içerikleri incelediğimde en çok atıf alan ve en trend görünen teknolojilerden birinin Retail Media Network olduğunu gördüm. EuroCIS’de de benzer çözümleri görme imkanım oldu. Uzun süredir bu konuyu takip ediyorum. Gerek sitelerindeki, gerekse online pazar yerlerindeki dijital reklam alanlarını satarak milyarlarca dolar kazanan online perakendeciler fiziksel perakendecileri de bu işe yatırım yapmaya yönlendirdi. Son dönemde dünyanın önde gelen fiziksel perakendecileri mağaza içi reklam mecralarını satarak ciddi gelirler elde etmeye başladılar. Müşteri verisini elinde bulunduran perakendeciler, reklam veren markalara istedikleri profildeki müşteriye hem mağazalardaki görsel mecralarda hem de online sitedeki ürün listeleme ve banner alanlarında erişim imkanı veriyorlar. Markalar için mağazaları gezenlere reklamları algoritmik bazlı kurallar ve profil bazlı göstermek paha biçilmez değerde elbette. Bunun farkına varan çok fazla perakendeci olmasa da milyarlarca dolarlık bir pazar bu ve hepimiz bu nimetin er geç farkına varacağız. 

Lojistik Depoları İçin Giyilebilir Teknolojiler ve RFID

EuroCIS daha çok mağazalar içi çözümlere odaklansa da bu fuarda lojistik ve depo operasyonları için tasarlanmış giyilebilir teknolojiler de sergileniyordu. Eldiven şeklinde giyilebilen barkod okuyuculu el terminalleri ile depo çalışanlarının ürün toplama süreçlerinde ciddi verimlilik sağlaması hedefleniyor bu çözümlerle. 

Lojistik demişken EuroCIS’de her teknoloji fuarının değişmez aktörlerinden biri olan RFID teknolojisiyle ilgili stantlar da oldukça fazla idi. Düşen dijital RFID etiketleri her geçen gün bu teknolojiye kullanan perakendeci sayısını artırıyor. Yıllardır hepimiz öylesine faydasını dinledik ki burayı yeniden yeşillendirmenin gereği yok diyor ve bu faslı kapatıyorum. 

Virtual Assistant 

Sanal asistanlardan da (Virtual Assistant) birkaç örnek gördüm fuarı gezerken. Bizler mağazaları gezerken sorularımızı güler yüzlü veya asık suratlı da olsa mağaza çalışanlarına sorar ya memnun kalır ya da azar işitirdik. Artık bizi şartsız, koşulsuz, nazsız, kaprissiz dinleyecek sanal asistanlar devrine geçiyoruz. Bu asistanlar ya mağazalardaki ekranlardan ya da online sitelerdeki ara yüzlerden bizimle iletişime geçecekler. Şikayetimizi gerçekten karşımızda bir insanmış gibi davranan dijital ara yüzlere anlatacağız ilerleyen yıllarda. Bu konuda epey girişim de var, fuardaki aşağıdaki örneklerle mağazalarda bu yaklaşımın nasıl uygulanabileceğini örneklerle gösterdiler. 

Dikkat ederseniz bir teknoloji blogunun neredeyse sonuna geldim ve sadece bir kez yapay zekaya atıfta bulundum